58.TYDZIEŃ KULTURY BESKIDZKIEJ
2021r.
fotorelacja:
https://www.facebook.com/makowskakultura/
Szybko minął weekend inaugurujący tegoroczny TKB. Tęsknota za normalnością, możliwością spotkań ze znajomymi i utęsknienie za muzyką sprawiły, że chociaż w tym roku nie gościmy zespołów zagranicznych, widzowie tłumnie towarzyszyli nam przez cały weekend.
W sobotę wczesnym popołudniem „Mali Pcimianie”, działający przy Gminnym Ośrodku Kultury i Sportu w Pcimiu, pod kierownictwem Moniki Gigoń, zainaugurowali tegoroczny „Tydzień Kultury Beskidzkiej” na estradzie „Makowianka”. Dla wielu z uczestników był to pierwszy występ sceniczny.
Tuż po zaprezentowaniu przez grupę dziecięcą suit krakowskich rozpoczął się 9. Bieg Górski & Nordic Walking Pamięci Wojtka Pazdura, naszego kolegi z pracy, poety, konferansjera, twórcy kabaretowego i ważnego działacza dla pokolenia Niezależnego Zrzeszenia Studentów'80, który odszedł od nas w 2012 roku. W zawodach wystartowało 51 biegaczy i 33 fanów nordic walking. Wszyscy startujący bez urazów pokonali wyznaczoną trasę, wielu z nich podziwiało wyjątkowe widoki, wspominając minione lata, w których także uczestniczyli w naszym biegu. Tym razem pogoda wyjątkowo dopisała, potęgując przyjemność uczestników biegu w pokonaniu widokowego dystansu 5 kilometrów. Stowarzyszenie Mocni Pomocni, które dołączyło do Armii Janka w walce z chorobą SMA, zadbało o domowe smakołyki dla startujących i kibiców, pomagając tym samym w walce o zdrowie i życie Janka Kozuba.
Po zakończonej sobotniej części sportowej powitaliśmy na estradzie „Makowianka” Zespół Pieśni i Tańca „Małe Kęty”. Zespół pod kierownictwem Małgorzaty Waluś, odpowiedzialnej także za choreografię, przedstawił trzy układy – krakowski, lubelski oraz suitę tańców żywieckich. Z kolei „Kozianie”, pod kierownictwem Jerzego Jurzaka, zaprezentowali tańce i śpiewy Lachów Śląskich.
Także Zespół Regionalny „Przyszowianie”, pod kierownictwem wybitnego gawędziarza ludowego – Jana Lorka, przybliżyli nam tańce typowo lachowskie. W ich wykonaniu zobaczyliśmy także polkę, walc, tramelkę, dreptanego i sztajerek. Podczas wielu ograniczeń i obostrzeń wywołanych przez covid „Przyszowianie” zainicjowali na terenie Sądecczyzny majówki, czym zainspirowali Górali i Lachów Sądeckich. W tym roku zespół obchodzi swe dwudziestolecie.
Po występie jubilatów na Estradzie „Makowianka” zaprezentowała swój występ „Bestwina”. Kierownictwo i choreografię tego działającego już od pół wieku zespołu piastuje Sławomir Ślusarczyk. Zaprezentowali wiązankę tańców lachowskich z okolic „Bestwiny”. Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Ziemia Rajczańska”, którego kierownikiem jest Bartosz Ryłko, a Jakub Stadnicki odpowiada za choreografię, zaprezentował folklor taneczny i muzyczny Beskidu Żywieckiego, z charakterystycznymi dla południowej części tego regionu tańcami, jak: koń, siustany, sarna i hajduk.
Na koniec wieczoru wystąpił zespół „Tryptyk”. Grupa powstała z inicjatywy Mirosławy Zaziąbło–Hubiak, pochodzącej z Tylmanowej. Zespół wykonuje muzykę etno-folkową, czerpiąc inspiracje z melodii Łuku Karpat oraz tworząc własne kompozycje. Grupa z sukcesem brała udział w wielu konkursach, jest laureatem II nagrody Turnieju Muzyków Prawdziwych w Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie. Brali też udział w Festiwalu Polskiego Radia „Nowa Tradycja” oraz w Międzynarodowym Festiwalu „Mikołajki Folkowe” w Lublinie. Swoim śpiewem i grą sławią swój region.
Drugi dzień „Tygodnia Kultury Beskidzkiej” rozpoczął się u nas w samo południe w Letniej Czytelni, obok Miejskiej Biblioteki Publicznej, gdzie Aleksander Nowak poprowadził występ dzieci uczęszczających do jego szkółki. Krople deszczu nie wystraszyły dumnych rodziców dzieci, które zaprezentowały efekt nauki gry na instrumentach ludowych: heligonce, skrzypcach, okarynie, dudach i piszczałkach. Następnie Maria Nowak przybliżyła nam gwarowe słownictwo w formie zagadek i dowcipów. Plenerowe zajęcia sfinalizowały warsztaty bibułkarskie, prowadzone przez Wiesławę Wolczko.
Popołudniowe koncerty rozpoczął Zespół Regionalny „Kowalnia” ze Stróż, który od powstania w 2000 roku prowadzi małżeństwo Janina i Władysław Obrzutowie. Zespół zaprezentował tradycyjną muzykę pogórza gorlickiego.
Pochodzący ze Szczyrku Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Ondraszek”, który dwa lata temu obchodził swoje 60. lecie, kultywuje folklor góralski z pogranicza Małopolski i Śląska Cieszyńskiego. Kierownikiem i choreografem zespołu jest Małgorzata Filary–Furowicz. Występ „Ondraszka” był opowieścią o tym, co górale ze Szczyrku robili podczas trudnego roku związanego z obostrzeniami sanitarnymi wywołanymi przez covid.
Z kolei „Rybarzowice”, pod kierownictwem Barbary Magiera-Sadlik, zaprezentowali nam wiązanki tańców regionalnych. O zespole często mówi się, że są niepodobni do innych zespołów Podbeskidzia. Występują w kostiumach wykonanych według autentycznych wzorów ubrań noszonych na tym terenie przed ponad stu laty, a także na podstawie archiwalnych fotografii i ustnych przekazów najstarszych mieszkańców wsi.
Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Wisła”, który działa pod kierownictwem Katarzyny Mizery, zaprezentował pieśni i tańce z regionu Śląska Cieszyńskiego. „Wisłę” charakteryzuje zestawienie strojów — damskiej sukni cieszyńskiej i męskiego stroju góralskiego oraz dbałość o czystość gwary wiślańskiej i bliski autentyzmowi repertuar taneczny.
Jako ostatni za estradzie Makowianka wystąpił „Owcok”. Zespół prowadzony przez Annę Olesińską działa przy Orawskim Centrum Kultury w Jabłonce. „Owcok” powstał jesienią 2019 i nie tylko po raz pierwszy gościł u nas w ramach TKB, ale po raz pierwszy zaprezentował się na scenie w plenerze. Orawski zespół zakończył niedzielne występy porywając do tańca widzów sprzed estrady.
Zapraszamy dzieci i dorosłych do udziału w warsztatach prowadzonych przez Panią Wiesławę Wolczko. Zapisy telefoniczne w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Makowie Podhalańskim.
58. Tydzień Kultury Beskidzkiej
Wisła, Szczyrk, Żywiec, Maków Podhalański, Oświęcim
oraz Ujsoły, Jabłonków, Istebna, Bielsko-Biała
24 lipca – 1 sierpnia 2021
Wyniki 52. Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu
Kategoria zespołów
Jury festiwalu ogłosiło, że laureatem 52. Festiwalu Folkloru Górali Polskich – w kategorii zespołów – został Zbyrcok z Juszczyna (Beskid Makowski). Ta część konkursu odbyła się w żywieckim Amfiteatrze „Pod Grojcem” w ramach trwającego 58. Tygodnia Kultury Beskidzkiej. W nagrodę zespół otrzymuje Złote Żywieckie Serce oraz 12 tysięcy złotych.
Zespół działa od 2008 roku i prezentuje folklor Górali Babiogórskich. W konkursie Zbyrcok zaprezentował widowisko pt. „Na szałasie na Hali Śmietanowej”. Autorką scenariusza jest Urszula Janicka-Krzywda, a reżyserią i choreografią zajęli się Roman Guzik i Sara Kaczmarczyk.
Srebrne Żywieckie Serce i nagrodę 10 tysięcy złotych jurorzy przyznali zespołowi Istebna z Istebnej (Beskid Śląski), a Brązowe Żywieckie Serce i 8 tysięcy złotych Lipniczanom z Lipnicy Wielkiej (Pogórze Sądeckie). Oba te zespoły zaprezentowały tradycje weselne swoich regionów.
Podczas FFGP jury typuje również zespoły na Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich. W tym roku zaproszenie do Zakopanego otrzymują zdobywcy Złotych i Srebrnych Serc oraz Lachy z Nowego Sącza i Regle z Poronina.
Komisja w składzie: Małgorzata Kiereś (przewodnicząca), Lidia Czechowska, Adam Adamowski, Czesław Węglarz, Jan Karpiel-Bułecka, Bogdan Matusik, Kazimiera Koim (sekretarz) obejrzała w tym roku 27 prezentacji.
Kategorie kapel, grup śpiewaczych, solistów i mistrzów
Festiwal Folkloru Górali Polskich to również konkurs kapel, grup śpiewaczych, śpiewaków ludowych, instrumentalistów, multiinstrumentalistów, a także mistrzów uczących śpiewu i gry na instrumentach, obywający się na żywieckim Rynku, oceniany przez osobną komisję.
Jury w składzie: Anna Borucka-Szotkowska (przewodnicząca), Zbigniew Wałach, Aleksander Smaga, Przemysław Ficek, Krzysztof Trebunia-Tutka, Katarzyna Pach-Sznepka (sekretarz) wysłuchało 146 prezentacji muzyku ludowej.
Komisja przyznała siedem Złotych Żywieckich Serc, a także wiele pierwszych, drugich i trzecich miejsc oraz wyróżnienia.
W kategorii kapel najlepsi okazali się w tym roku Cacani z Nowego Sącza (2500 złotych).
Wśród licznych grup śpiewaczych jury wyróżniło Podegrodzkich Chłopców z Podegrodzia (2000 złotych).
W konkursie występują również mistrzowie z uczniami, choć ocenie poddawany jest tylko mistrz. Jury doceniło heligonistę Samuela Guzika z Juszczyna (1500 złotych), który zaprezentował się z uczniem Krzysztofem Walągiem oraz śpiewaczkę Darię Lizoń (1300 złotych) z Zabrzeży występującą z uczennicą Anną Szczepaniak.
Wśród solistów laureatami Złotych Żywieckich Serc zostali: śpiewak Dawid Ciągło z Podegrodzia (1000 złotych) oraz grający na heligonce instrumentalista Sławomir Kurek z Wilkowiska (1200 złotych). Multiinstrumentalista Andrzej Budz z Dębna (1500 złotych) ujął z kolei jurorów grą na dudach podhalańskich, piszczałkach i trombicie.
Po raz drugi w historii Festiwalu komisja uhonorowała Nagrodami Specjalnymi (oraz pieniężnymi w kwocie 800 zł każda) osoby zasłużone dla tradycyjnej kultury muzycznej regionu Beskidu Żywieckiego – śpiewaczki: Juliannę Adamek z Pewli Wielkiej, Annę Dunat z Pewli Wielkiej, Annę Foję z Sopotni Małej, Zofię Sordyl z Korbielowa oraz skrzypka Józefa Hernasa z Koszarawy.
Łączna pula nagród 52. FFGP – w obu przeglądach – wyniosła 100 tysięcy złotych. Fundatorami są Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu (75 tysięcy złotych) oraz Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej (25 tysięcy złotych).
58. Tydzień Kultury Beskidzkiej rozpoczął się 24 lipca i zakończy się w niedzielę 1 sierpnia. Koncerty zespołów odbywają się na pięciu głównych estradach: w Wiśle, Szczyrku, Żywcu, Makowie Podhalańskim i Oświęcimiu. Oprócz tego przed nami jeszcze imprezy towarzyszące w Ujsołach, Jabłonkowie, a także koncert Bielsku-Białej.
Już jest program ramowy 58. TKB!
W Wiśle, Szczyrku, Żywcu, Makowie Podhalańskim i Oświęcimiu swoje widowiska – pełne dawnych melodii, tańców górali beskidzkich, przyśpiewek ludowych oraz wspaniałych strojów – zaprezentuje ponad 70 polskich zespołów folklorystycznych oraz wiele kapel. Będą też niespodzianki…
Organizatorzy z radością zapraszają na to wielkie spotkanie wokół folkloru, szczególnie, że zespoły ponownie wystąpią w amfiteatrach, na rynkach miast, przed publicznością.
W Wiśle Tydzień Kultury Beskidzkiej potrwa pełne dziewięć dni, do południa i wieczorem.
W Szczyrku koncerty zespołów folklorystycznych i kapel odbędą się w weekendy (24–25 lipca i 31 lipca – 1 sierpnia), a w tygodniu planowane są inne atrakcje.
Żywiec to przede wszystkim niezwykle bogaty program 52. Festiwalu Folkloru Górali Polskich z rekordową ilością uczestników, który potrwa aż pięć dni (24–28 lipca) oraz Targi Sztuki Ludowej. Tym razem organizatorzy zapraszają na Rynek przez dziewięć dni, a do Amfiteatru pod Grojcem codziennie oprócz czwartku. Od piątku (31 lipca) do niedzieli (1 sierpnia) na estradzie żywieckiej można będzie oglądać trzy koncerty towarzyszące, a w niedzielę 1 sierpnia poznamy również laureatów 52. FFGP.
Ciekawie zapowiada się program weekendowego TKB w Makowie Podhalańskim (24–25 lipca i 31 lipca – 1 sierpnia). Estrada w Oświęcimiu zaprasza widzów od piątku 30 lipca do niedzieli 1 sierpnia.
Nie zabraknie w tym roku korowodów inicjujących TKB. W sobotę 24 lipca o godz. 15.30 przez Wisłę przejdą polskie zespoły występujące wieczorem w Amfiteatrze im. Stanisława Hadyny oraz grupy miejscowe. Korowody ruszą też w niedzielę 25 lipca (tuż po mszach w góralskiej oprawie) – w Szczyrku (godz. 12.30) i Żywcu (godz. 11.00), natomiast o godz. 15.30 w Istebnej na rozpoczęcie 26. Festynu Istebniańskiego.
Koncerty zespołów TKB można bowiem również oglądać na imprezach towarzyszących. W pierwszy weekend TKB odbędzie się 26. Festyn Istebniański w Istebnej (24–25 lipca), a w drugi 43. Wawrzyńcowe Hudy w Ujsołach (31 lipca – 1 sierpnia), gdzie jak co roku zapłonie huda, czyli imponująco wysokie ognisko. 74. Gorolski Święto w Jabłonkowie na Zaolziu zapowiada transmisję online. Mieszkańcy Bielska-Białej również mogą spodziewać się koncertu TKB na bielskim Rynku w niedzielę 1 sierpnia.
W tym roku powędrujemy również w obszary wykraczające poza folklor… Pojawią się koncerty inspirowane tradycyjnymi brzmieniami: „Od folkloru do folku” i „Górale patriotycznie” (Żywiec), „Folkowe klimaty” (Oświęcim) czy występ Goorala (Szczyrk). Z kolei spotkaniem z archaicznymi nutami będzie koncert „Muzyka gór” (Żywiec).
Program ramowy można zobaczyć tutaj:
https://tkb.art.pl/58-tydzien-kultury-beskidzkiej-program-ramowy/
Co planują poszczególne estrady?
Wisła
Dla mieszkańców Wisły byłoby nie do pomyślenia, aby TKB w tym roku miało być krótsze. Organizatorzy zapowiadają, że na wieczorne koncerty zespołów w Amfiteatrze im. Stanisława Hadyny można przychodzić codziennie – od 24 lipca do 1 sierpnia. To wspaniały pomysł na spędzenie letnich wieczorów na świeżym powietrzu, nie tylko przy dźwiękach góralskiej muzyki tradycyjnej, ale też ludowych melodii z innych regionów Polski. Przyglądając się popisom tanecznym, można miło spędzić czas z rodziną i przyjaciółmi. Przed południem na placu Bogumiła Hoffa będą grać kapele. Kiermasz rękodzieła, warsztaty, koncerty kapel (również na szlakach górskich), dwie góralskie potańcówki i spotkania ze znawcami folkloru w Miejskiej Bibliotece Publicznej dają też możliwość poznania nietuzinkowych ludzi, nieustannie inspirujących się lokalnymi tradycjami.
Szczyrk
Szczyrk również zaprasza na dziewięć dni, ale koncerty zespołów folklorystycznych zaplanowane są na weekendy (24–25 lipca, 31 lipca – 1 sierpnia). Scena, specjalnie dla nich, zostanie ustawiona na placu św. Jakuba. W pozostałe dni można wybrać się na warsztaty rzeźbiarskie i snycerskie (prowadzenie Janusz Wędzicha) oraz ceramiczne (Patrycja Styrna). Szczyrk zaprasza ponadto na koncerty z cyklu „Nuta idzie po Beskidzie”, bezpłatne wycieczki w góry z góralem-przewodnikiem w ramach akcji „Przewodnik czeka” oraz wystawę twórców z Czech i Słowacji w BeskidartS (ul. Myśliwska 34). W sobotę 31 lipca na placu św. Jakuba odbędzie się koncert towarzyszący TKB. Zagra Gooral – już nie ludowo, ale folkowo i elektronicznie.
Żywiec
Żywiecki Rynek podczas tegorocznego TKB stanie się miejscem twórczych spotkań, inspirujących warsztatów i dobrej energii. Wiele pięknych i oryginalnych przedmiotów będzie można zakupić podczas dziewięciodniowych Targów Sztuki Ludowej. Również na Rynku od 24 lipca (sobota) aż do środy (28 lipca) będzie przeprowadzany konkurs kapel, grup śpiewaczych i solistów, odbywający się niezmiennie w ramach prestiżowego przeglądu – 52. Festiwalu Folkloru Górali Polskich. Na Rynku prowadzone będą też plenerowe warsztaty – rzeźby, malarstwa na szkle, linorytu, zabawkarstwa, instrumentów ludowych, haftu na tiulu i tworzenia kwiatów z bibuły.
Z kolei w Amfiteatrze pod Grojcem ponownie usłyszymy góralskie przyśpiewki, przytupy, helokania i pogwizdywania, bo to tam – w ramach pięciodniowego 52. FFGP – wystąpi około 30 zespołów. Specjalnie przygotowane programy ukazują obrazki z dawnego życia góralskiej społeczności wiejskiej. Można się z nich wiele dowiedzieć o dawnych zwyczajach i obrzędach.
TKB w Żywcu to tym roku także różnorodne koncerty towarzyszące w Amfiteatrze pod Grojcem: „Od folkloru do folku” (30 lipca, godz. 18.00) – dla miłośników współczesnych brzmień, „Górale patriotycznie” (31 lipca, godz. 18.00) – dla tych, którzy interesują się historią oraz „Muzyka gór” (1 sierpnia, po koncercie laureatów FFGP o godz. 18.00) dla osób chcących usłyszeć tradycyjne instrumentarium pasterskie.
Koncert „Muzyka gór” i finał 52. FFGP
W Amfiteatrze pod Grojcem zagrają trzy kapele, mocno osadzone w dawnych brzmieniach – Wałasi z Beskidu Śląskiego, Skład Niearchaiczny z Beskidu Żywieckiego i 9 Siył z Podhala. Ideą koncertu „Muzyka gór” jest odnalezienie wspólnego muzycznego mianownika spajającego te trzy odrębne kultury góralskie. Muzycy tradycyjni z Beskidu Żywieckiego, Śląskiego i Podhala połączą swoje siły, aby ukazać z jednej strony odrębność i niepowtarzalność tych regionów, a z drugiej – wszystko to, co świadczy o wspólnych muzycznych korzeniach. Zaprezentowane zostanie bogate instrumentarium tradycyjne górali polskich – od pasterskich piszczałek, fujarek, okaryn, dwojnic i rogów, przez skrzypce, złóbcoki i basy, po gajdy śląskie, dudy żywieckie i kozę podhalańską. Ten muzyczny projekt widzowie zobaczą po pełnym emocji koncercie laureatów 52. Festiwalu Folkloru Górali Polskich, na zakończenie TKB – w niedzielę, 1 sierpnia.
Maków Podhalański
Obok występów polskich zespołów folklorystycznych, ale też i folkowych (na estradzie Makowianka), odbędzie się m.in. wyjątkowy pokaz mody. W drugą sobotę TKB już od godz. 13.00 na makowskim Rynku tancerze Zespołu Regionalnego Babiogórzanie-Polana Makowska będą prezentować stroje mieszczan makowskich z początku XX i końca XIX wieku, odtworzone na podstawie zdjęć zgromadzonych w lokalnej Izbie Regionalnej. Stroje te będzie też można zobaczyć na wystawie plenerowej. Planowany jest również pokaz kulinarny Kół Gospodyń Wiejskich oraz muzykowanie z Aleksandrem Nowakiem, heligonistą z Osielca, laureatem FFGP w kategoriach solista instrumentalista oraz mistrz i uczeń. W programie znajdą się też koncerty muzyki folkowej.
Oświęcim
Przez trzy dni (od 30 lipca do 1 sierpnia) będzie można oglądać na estradzie obok Oświęcimskiego Centrum Kultury (lub w razie niepogody wewnątrz budynku) koncerty polskich zespołów folklorystycznych. „Ale czy folklor Tygodnia Kultury Beskidzkiej ma tylko jedno imię? Czy zawsze brzmi tak samo? Oczywiście, że nie!” – zastanawia się Adam Kuta z OCK i zaprasza na tegoroczny koncert „Folkowe klimaty” (sobota, 31 lipca). Kto wystąpi, dowiemy się już wkrótce. Z kolei zespół Hajduki przygotuje koncert „Sami swoi” (niedziela, 1 sierpnia), do którego zaprosi lokalne zespoły.